ღვიძლის გადანერგვა

ზოგადი მიმოხილვა

ღვიძლი მდებარეობს მუცლის ღრუს ზედა მარჯვენა კუთხეში და შემოფარგლულია ზედა მხარეს დიაფრაგმით, ქვედა მხარეს მარჯვენა ჰემითორაქსის ნეკნების ქვედა ბოლოებით და მარცხენა მხარეს კუჭით. მას აქვს ორი წილი, მარჯვენა და მარცხენა.

ნაღვლის ბუშტი, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვან როლს ასრულებს საჭმლის მომნელებელ სისტემაში, მდებარეობს ღვიძლის ქვედა მხარეს. ღვიძლის მიერ სინთეზირებული ნაღველი მცირე არხებით ნაღვლის ბუშტში ჩაედინება და იქ გროვდება.

სხვა კიბოსთან შედარებით, ღვიძლის კიბო შედარებით იშვიათია. ღვიძლის კიბოს შემთხვევების უმეტესობა წარმოიქმნება ღვიძლის ბუნებრივი უჯრედებისგან- ჰეპატოციტებისგან. ყველაზე გავრცელებული ჰეპატოცელულარული კიბოა, მაგრამ არსებობს სხვა სახეობებიც, როგორიცაა ქოლანგიოსარკომა და ჰეპატობლასტომა. თუმცა, მეორადი ან მეტასტაზური კიბო, ანუ კიბო, რომელიც წარმოიქმნება და ვრცელდება სხვა ორგანოდან, უფრო ხშირია, ვიდრე ღვიძლის პირველადი კიბო. ღვიძლის დაავადებების უყურადღებოდ დატოვების შემთხვევაში ისინი შეიძლება გადაიზარდოს ძალიან სერიოზულ მდგომარეობაში და გამოიწვიოს სიკვდილი. ღვიძლი არის ორგანო, რომელიც ასრულებს ძალიან მნიშვნელოვან ფუნქციებს ორგანიზმში. ამ ფუნქციებიდან ზოგიერთი ჩამოთვლილია ქვემოთ:

•    გარკვეული საკვები ნივთიერებების შენახვა
•    საჭიროების შემთხვევაში ცხიმების ენერგიად გარდაქმნა
•    ნაღვლის გამომუშავება - ნივთიერება, რომელიც ხელს უწყობს საჭმლის მონელებას,
•    ცილის სინთეზი,
•    ხელს უწყობს სისხლის შედედებას,
•    ორგანიზმისთვის საჭირო სხვა ნივთიერებების წარმოება,
•    ნივთიერებების დეტოქსიკაცია, როგორიცაა ალკოჰოლი, ნარკოტიკები და ორგანიზმში ტოქსიური ნარჩენები.

რისკ-ფაქტორები:

•    ღვიძლის კიბოს გამომწვევი რისკ ფაქტორებია:
•    ქრონიკული B ჰეპატიტი და/ან C ჰეპატიტი
•    შაქრიანი დიაბეტიs
•    ციროზი
•    საკვებიდან აფლატოქსინის ზემოქმედება
•    ოჯახური ანამნეზი
•    ალკოჰოლის გადაჭარბებული მოხმარება
•    ღვიძლის გაცხიმოვნება
•    ნიკოტინის მოხმარება
•    გარკვეული ქიმიკატების ზემოქმედება
•    ტიპები

ჰეპატოცელულური კარცინომა:

ეს არის ღვიძლის კიბოს ყველაზე გავრცელებული ტიპი. ის პირველადი ღვიძლის კიბოს შემთხვევების 85%-ს შეადგენს. ღვიძლის კიბოს სხვა სახეობას მიეკუთვნება ქოლანგიოსარკომა, რომელიც იწყება სანაღვლე გზების უჯრედებში, ანგიოსარკომა (ან ჰემანგიოსარკომა), რომელიც იწყება ღვიძლის სისხლძარღვებში და ჰეპატობლასტომა, რომელიც ძალიან იშვიათია და უფრო ხშირად გვხვდება ბავშვებში.

სიმპტომები:

ონკოლოგიური დაავადებების უმეტესობის მსგავსად, ღვიძლის კიბო არ იწვევს სიმპტომებს ადრეულ სტადიაზე. მოგვიანებით ეტაპებზე შეიძლება განვითარდეს შემდეგი სიმპტომები. ამ შემთხვევაში აუცილებლად უნდა მიმართოთ ექიმს.

•    წონის უმიზეზო კლება
•    მადის დაქვეითება
•    ტკივილი მუცლის ღრუს ზედა მარჯვენა კუთხეში
•    დაღლილობა და უენერგიობა
•    კანისა და სკლერის ყვითელი შეფერილობა
•    სისავსის და შეშუპების შეგრძნება ჭამის შემდეგ,
•    ღია ფერის ან თიხისებრი განავალი
•    ქავილი,
•    ქრონიკული ჰეპატიტის ან ციროზის უეცარი გამწვავება,
•    ცხელება და ჭარბი ოფლიანობა.

პრევენცია:

როგორც ყველა სხვა კიბოს შემთხვევაში, ღვიძლის კიბოს პრევენცია ნიშნავს რისკების თავიდან აცილებას. ჯანსაღი წონის შენარჩუნება, ალკოჰოლის ზომიერად მოხმარება, ქიმიკატების მოხმარების შემცირება, ჰეპატიტის (B ჰეპატიტის) ვაქცინაცია, C ჰეპატიტის გამომწვევი ფაქტორების თავიდან აცილება, როგორიცაა ტატუ, დაუცველი სქესობრივი კავშირი და ნაარკოტიკები. ასევე იმ რისკების მინიმიზაცია, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიოს ღვიძლის დაზიანება.

დიაგნოზი:

ჯანმრთელობის რეგულარული გამოკვლევა და ჩივილის შემთხვევაში ექიმთან ვიზიტი არის პირველი ნაბიჯი ღვიძლის კიბოს დიაგნოსტირებისთვის. მუცლის გამოკვლევის დროს ისეთი ნიშნები, როგორიცაა პალპაციური ღვიძლი, სიყვითლე კანსა და სკლერებზე, არანორმალურად გაბერილი მუცელი და შედეგად ჭიპის გამობერილობა და თმის ზრდა მუცლის კანზე მიუთითებს ღვიძლის პრობლემაზე. თუ სიმსივნე გამოვლინდა გამოსახულებით კვლევებში (ულტრაბგერითი, კტ, მრტ, პეტ/კტ) ხდება ღვიძლის კიბოს დროებითი დიაგნოზის დასმა.
სისხლის ანალიზმა ასევე შეიძლება მოგვცეს მინიშნებები, რომლებმაც შეიძლება გამოავლინონ ღვიძლის ფუნქციის დარღვევა. ღვიძლის კიბოს საბოლოო დიაგნოზისთვის საჭიროა ბიოფსია. ულტრასონოგრაფიის თანხლებით ღვიძლიდან წვრილი ნემის მეშვეობით იღებენ ნიმუშს ბიოფსიისთვის.

მკურნალობა:

ღვიძლის კიბოს დიაგნოზის დადგენის შემდეგ, მომდევნო ნაბიჯი არის სტადიის განსაზღვრა. ექიმი განსაზღვრავს კიბოს სტადიას (I-IV) სხვადასხვა კრიტერიუმის საფუძველზე.
ღვიძლის კიბოს დიაგნოსტირებისას, ექიმი პირველ რიგში განსაზღვრავს სიმსივნის ზომას, მდებარეობას, გავრცელებას და სტადიას.
ზოგადად, კიბოს სტადიები რომაული ციფრებით I-IV-მდე სიმბოლიზდება. IV სტადია კიბოს ბოლო სტადიაა. მკურნალობა ინიშნება ინდივიდუალურად სტადიის, ასაკის, ჯანმრთელობის ზოგადი მდგომარეობისა და პაციენტის პიროვნული არჩევანის გათვალისწინებით.

ღვიძლის კიბოს მკურნალობის ვარიანტები მოიცავს ქიმიოთერაპიას, მიზნობრივ თერაპიას, რადიოთერაპიას და ქირურგიას. ისინი შეიძლება გამოყენებულ იქნას უშუალოდ სიმსივნის სამკურნალოდ, ან სიცოცხლის ხარისხის გასაუმჯობესებლად და სიმსივნის გვიანი სტადიის სიმპტომების შესამსუბუქებლად. მკურნალობის მეთოდები შეიძლება გამოყენებულ იქნას ცალ-ცალკე ან კომბინაციაში.

ქიმიოთერაპია

ქიმიოთერაპიის დროს კიბოს სამკურნალოდ გამოიყენება ქიმიოთერაპიული პრეპარატები. პრეპარატის აქტიური ინგრედიენტები ანადგურებს კიბოს უჯრედებს. ქიმიოთერაპიული საშუალებების შეყვანა ხდება ინტავენურად ან მიიღება პერორალურად. ინტრავენური მკურნალობის შემთხვევაში ქიმიოთერაპიული აგენტი ორგანიზმში შეჰყავთ მსხვილ ვენაში ჩადგმული კათეტერის საშუალებით.
კიბოს ტიპისა და მკურნალობაზე პასუხის მიხედვით, შეიძლება დაინიშნოს ერთი ან მეტი ქიმიოთერაპიული პრეპარატი. მას მოჰყვება შესვენების პერიოდი. გარკვეული პერიოდის შემდეგ კი მკურნალობა კვლავ იწყება. თითოეულ ამ პერიოდს ციკლი ეწოდება.

ქიმიოთერაპიის გვერდითი მოვლენები დამოკიდებულია ქიმიოთერაპიული აგენტის ტიპსა და დოზაზე. ქიმიოთერაპიული მკურნალობის ყველაზე გავრცელებული გვერდითი მოვლენებია: დაღლილობა, გულისრევა, ღებინება, წყლულები პირის ღრუში, თმის ცვენა და საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის ანთება. თუ გვერდითი მოვლენები იმდენად მძიმეა რომ საფრთხეს უქმნას პაციენტის ჯანმრთელობას, ექიმმა შეიძლება შეაჩეროს მკურნალობა ან შეცვალოს პრეპარატი.

მიზნობრივი თერაპია

მიზნობრივი თერაპია არის უფრო ახალი მეთოდი ქიმიოთერაპიასთან შედარებით. პრეპარატები მიზანმიმართულად მოქმედებს კიბოს უჯრედებში ნაპოვნ სპეციფიკურ ანომალიებზე. მკურნალობის დაწყებამდე კიბოს უჯრედები შეისწავლება ლაბორატორიებში, რათა დადგინდეს მუტაციების არსებობა.

რადიოთერაპია

რადიაციული თერაპია მიზნად ისახავს კიბოს უჯრედების განადგურებას მაღალი სიმძლავრის სხივების გამოყენებით.
თუ დასხივების წყარო სხეულის გარეთ მდებარეობს და სხივები კიბოსკენ არის მიმართული, ამ მკურნალობას გარე რადიოთერაპიას უწოდებენ. თუ რადიოაქტიური ნივთიერება ნემსის ან კათეტერის მეშვეობით შეყავთ კიბოს მდებარეობის ადგილას, ამ მეთოდს შიდა რადიოთერაპიას (ბრაქითერაპიას) უწოდებენ.

რადიოთერაპია ჩვეულებრივ გამოიყენება იმ უჯრედებზე ზემოქმედების მიზნით, რომელთა მოცილება შეუძლებელია ქირურგიული გზით. რადიოთერაპია ხშირად ქიმიოთერაპიასთან ერთად გამოიყენება და მას ქიმიორადიოთერაპია ეწოდება. იგი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს კიბოს შორსწასულ შემთხვევებში ტკივილის, ქოშინისა და ქრონიკული ხველის შემსუბუქებაში.

თუ ღვიძლის სიმსივნე ძალიან მცირე ზომისაა, სტერეოტაქტიკური რადიოთერაპია (რადიოქირურგია) ეფექტურად ანადგურებს სიმსივნურ უჯრედებს რადიაციული სხივების სიმსივნეზე ფოკუსირებით. ზოგიერთ შემთხვევაში, რადიოქირურგიამ შეიძლება ჩაანაცვლოს ტრადიციული ქირურგია, თუმცა, ამისათვის საჭიროა სწორად შეირჩეს პაციენტი.
რადიოთერაპია ხასიათდება გვერდითი მოვლენების მრავალფეროვნებით, რაც დამოკიდებულია სხეულის დასხივებულ უბანზე.

ადგილობრივი მკურნალობა

აბლაციას (კიბოს უჯრედების განადგურება გაცხელებით ან გაყინვით), ქიმიოემბოლიზაციას (ქიმიოთერაპიული აგენტ(ებ)ის შეყვანა კიბოს უჯრედებში), ალკოჰოლის ინექციას სიმსივნეში და სხვა ლოკალურ მეთოდებს შეიძლება მიმართონ კიბოს სახეობის, ზომის მდებარეობის გათვალისწინებით.

ოპერაციული მკურნალობა:

ოპერაცია არის ღვიძლის კიბოს საბოლოო მკურნალობის ვარიანტი. ქირურგმა შეიძლება ამოიღოს სიმსივნე მის ირგვლივ მცირე რაოდენობით ქსოვილთან ერთად, თუ სიმსივნე მცირეა, თუ მათი რაოდენობა ერთზე მეტია, თუ დარჩება საკმარისი ღვიძლის ქსოვილი ოპერაციის შემდეგ და სიმსივნის მდებარეობა იძლევა საშუალებას, ღვიძლის წილის ამოღება ასევე ქირურგიული მკურნალობის ერთ-ერთი ვარიანტია.

ერთადერთი ქირურგიული ვარიანტი იმ პაციენტებისთვის, რომელთა ღვიძლის უმეტესი ნაწილი მოცული აქვს კიბოს, არის ღვიძლის ტრანსპლანტაცია. ხდება დაავადებული ღვიძლის მთლიანად ამოკვეთა და ცოცხალი ან გვამური დონორისგან პაციეტს გადაენერგება ჯანმრთელი ღვიძლი. თქვენს ექიმს შეგიძლიათ კითხოთ ყველაფერი, რაც გაინტერესებთ ღვიძლის კიბოს, მისი მკურნალობის, მკურნალობის შემდგომი ცხოვრების, რეაბილიტაციის, ტკივილის მართვის და კლინიკურ კვლევების შესახებ, რაც დაგეხმარებათ ჩაერთოთ მკურნალობის პროცესში და გათავისუფლდეთ სტრესისგან.